Xông Hơi Bằng Lá Cây Có Tác Dụng Gì? Những Loại Lá Phổ Biến

Từ những nắm lá dân dã trong vườn nhà đến những bài thuốc cổ truyền lưu truyền qua nhiều thế hệ, xông hơi bằng thảo dược không chỉ là một liệu pháp thư giãn mà còn là cách chăm sóc sức khỏe đã được khẳng định qua thời gian. Liệu pháp này sử dụng hơi nước từ các loại lá cây tự nhiên để dẫn truyền dưỡng chất qua da và đường hô hấp, hỗ trợ đào thải độc tố, giảm cảm, làm đẹp da và cải thiện tuần hoàn.

Không chỉ phổ biến ở Việt Nam, xông hơi thảo dược còn hiện diện trong nhiều nền y học cổ truyền trên thế giới và ngày nay được khoa học hiện đại nghiên cứu, ứng dụng sâu rộng. Vậy những loại lá nào thường được sử dụng để xông hơi và công dụng cụ thể của chúng ra sao? Hãy cùng khám phá trong bài viết dưới đây.

1. Xông hơi bằng lá cây có tác dụng gì?

Xông hơi bằng lá cây là một phương pháp chăm sóc sức khỏe truyền thống có từ lâu đời, kết hợp giữa hơi nước nóng và dược tính của các loại thảo mộc tự nhiên. Hiệu quả của liệu pháp này chủ yếu đến từ sự tương tác giữa nhiệt ẩm và các hoạt chất thực vật, giúp hỗ trợ cải thiện các vấn đề về da liễu, tuần hoàn và phục hồi sau sinh.

Trước hết, các thành phần hoạt tính trong lá như flavonoid (quercetin), alkaloid (berberine), hay tinh dầu dễ bay hơi (khuynh diệp) có khả năng thẩm thấu tốt qua da khi kết hợp với hơi nước nóng khoảng 50–60°C. Chúng giúp kháng viêm, kháng khuẩn và làm dịu vùng da tổn thương. Ví dụ, ngải cứu có tác dụng ức chế nấm Candida, giảm ngứa vùng kín, trong khi lá rau sam giúp giảm đỏ và sưng do viêm da tiếp xúc.

Bên cạnh đó, tác dụng của xông hơi bằng nước nóng còn giúp giãn nở mao mạch, tăng cường lưu thông máu tại chỗ và thúc đẩy quá trình trao đổi chất. Xông hơi với cây ích mẫu là một ví dụ điển hình thường được dùng để hỗ trợ phục hồi tầng sinh môn sau sinh nhờ cơ chế tăng cung cấp oxy và tuần hoàn máu vùng chậu.

Ngoài ra, một số loại lá còn hỗ trợ điều chỉnh hàng rào bảo vệ da: lá mã đề có chất nhầy giúp làm dịu da khô, nứt nẻ; trong khi các loại lá chứa tanin như lá huyết dụ lại giúp se khít lỗ chân lông và giảm dịch tiết ở các vết thương hở.

2. Tổng hợp các loại lá xông hơi phổ biến và công dụng đi kèm

Sau đây là tổng hợp những loại lá xông hơi phổ biến và công dụng của chúng

2.1 Danh sách các loại lá xông hơi giải cảm

Dưới đây là 10 loại lá được sử dụng phổ biến để xông hơi giải cảm

Lá khuynh diệp (bạch đàn)

Lá khuynh diệp chứa hàm lượng cao cineole (eucalyptol), cùng với các monoterpen và sesquiterpen khác. Cineole có tác dụng long đờm mạnh, giúp làm loãng dịch nhầy trong đường hô hấp, làm thông thoáng xoang mũi và giảm tình trạng tắc nghẽn. Ngoài ra, khuynh diệp còn có đặc tính kháng khuẩn nhẹ, hỗ trợ ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn gây viêm đường hô hấp.

Lá bạc hà

Tinh dầu bạc hà chứa menthol, menthone và một số este có khả năng kích thích dây thần kinh cảm nhận lạnh, tạo cảm giác mát lạnh dễ chịu và giúp mở rộng khoang mũi. Bên cạnh đó, bạc hà còn hỗ trợ giảm đau đầu và làm dịu các cơn đau nhẹ do cảm lạnh gây ra.

Lá nguyệt quế (Bay Laurel)

Loại lá này chứa tinh dầu cineole, eugenol cùng các hợp chất sesquiterpene lactone. Cineole và eugenol giúp kháng khuẩn, giảm ho và làm dịu cơ thể, đặc biệt hiệu quả với các cơn ho kéo dài do nhiễm trùng nhẹ. Ngoài ra, nguyệt quế còn giúp giảm đau và chống viêm nhẹ.

Lá cỏ xạ hương (thyme)

Thành phần chính trong lá xạ hương là thymol và carvacrol – hai hoạt chất nổi bật với tác dụng kháng khuẩn, kháng vi-rút. Loại lá này rất phù hợp để hỗ trợ điều trị ho khan, viêm họng và các bệnh lý hô hấp. Ngoài ra, nó còn có khả năng làm long đờm và làm dịu cổ họng.

Lá cơm cháy (elderberry)

Lá cây cơm cháy chứa nhiều flavonoid như rutin và quercetin, kèm theo các axit phenolic và triterpen. Những hoạt chất này có thể ức chế sự phát triển của vi-rút cúm, làm dịu triệu chứng nghẹt mũi và sốt. Đồng thời, chúng còn hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch và chống viêm hiệu quả.

Lá húng quế

Húng quế giàu tinh dầu gồm eugenol, linalool và cineole, kết hợp cùng flavonoid và tannin. Eugenol có khả năng làm giãn phế quản, giúp giảm ho do hen suyễn hoặc do lạnh. Húng quế cũng mang đặc tính kháng khuẩn nhẹ và giúp làm dịu cổ họng khi xông.

Lá xô thơm

Thành phần đặc trưng của xô thơm là long não, alpha-pinene, thujone và cineole. Long não và alpha-pinene có tác dụng giảm sưng viêm niêm mạc hô hấp, hỗ trợ điều trị nghẹt mũi, viêm amidan và khàn giọng. Loại lá này còn được biết đến với khả năng sát khuẩn nhẹ.

Lá kim thông (lá thông)

Kim thông chứa các monoterpen như α-pinene và limonene, cùng với vitamin C và chất chống oxy hóa. α-pinene và limonene có thể thúc đẩy chuyển động của lông mao trong đường thở, hỗ trợ làm sạch mũi và long đờm hiệu quả. Ngoài ra, hương thơm của lá thông mang lại cảm giác thư giãn và dễ thở.

Lá sả

Tinh dầu sả chứa citral và geraniol – những hợp chất có khả năng chống viêm, giảm đau cơ, đặc biệt hữu ích khi bị cảm lạnh. Mùi thơm của sả còn giúp tinh thần thư giãn, giảm lo âu và hỗ trợ giấc ngủ.

Ngải cứu (Artemisia argyi)

Ngải cứu là vị thuốc quen thuộc trong Đông y, với các hoạt chất như cineole, artemisinin, flavonoid và sesquiterpen lactone. Loại lá này có tác dụng làm ấm cơ thể, tán hàn, giúp mồ hôi thoát ra để giải nhiệt. Rất phù hợp để xông khi bị cảm phong hàn, cơ thể lạnh, đau mỏi. Đồng thời, cineole còn hỗ trợ thông mũi và đường hô hấp.

2.2 Danh sách lá xông hơi làm đẹp da mặt

Dưới đây là những loại lá xông hơi phổ biến nhất, phù hợp với nhu cầu xông hơi chăm sóc da mặt

Lá trà xanh

Nổi bật với khả năng chống oxy hóa nhờ chứa nhiều polyphenol, đặc biệt là EGCG. Các hoạt chất này giúp kiểm soát dầu nhờn, loại bỏ tế bào chết và bụi bẩn gây mụn, đồng thời hỗ trợ làm sạch sâu và cân bằng bã nhờn trên da. Lá trà xanh rất phù hợp với làn da dầu và dễ bị mụn, giúp làm dịu và thông thoáng lỗ chân lông.

Lá oải hương

Mang hương thơm dịu nhẹ, dễ chịu và chứa nhiều tinh dầu, trong đó có linalool và linalyl acetate. Các thành phần này có tác dụng làm dịu làn da nhạy cảm, giảm đỏ rát và tình trạng kích ứng. Xông hơi với lá oải hương không chỉ giúp thư giãn tinh thần mà còn mang lại cảm giác nhẹ nhàng cho làn da.

Hoa cúc

Chứa thành phần bisabolol – một chất nổi tiếng với khả năng phục hồi và làm dịu làn da bị tổn thương do ánh nắng. Ngoài ra, hoa cúc còn chứa glycoside giúp tái tạo hàng rào bảo vệ da, giảm khô nẻ và hỗ trợ làm lành các vết viêm, phù hợp với làn da khô hoặc nhạy cảm.

Hoa hồng

Biểu tượng của vẻ đẹp, rất giàu vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa. Xông hơi bằng cánh hoa hồng giúp cấp ẩm, làm sáng da và cải thiện độ đều màu da. Đây là lựa chọn lý tưởng cho làn da trưởng thành, giúp giảm dấu hiệu lão hóa sớm và giữ cho da luôn tươi tắn.

Lá hương thảo

Có mùi thơm đặc trưng và chứa axit rosmarinic – hoạt chất có khả năng kháng khuẩn, chống viêm và chống oxy hóa. Xông mặt với lá hương thảo giúp làm sạch sâu, thu nhỏ lỗ chân lông và hỗ trợ điều trị mụn đầu đen, giúp làn da mịn màng, khỏe mạnh.

Lá khuynh diệp

Mang đến hương thơm mát lạnh và chứa thành phần chính là cineole (eucalyptol), nổi tiếng với tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm. Lá khuynh diệp rất hiệu quả trong việc kiểm soát mụn, đặc biệt là loại mụn do vi khuẩn gây ra, nhờ khả năng làm sạch sâu và giảm viêm nhiễm.

Lá bạc hà

Chứa tinh dầu menthol và borneol, có tác dụng làm mát da, giảm viêm và kiểm soát dầu nhờn hiệu quả. Loại lá này phù hợp để giải nhiệt cho làn da trong mùa hè, đặc biệt với những người có làn da dễ tiết dầu hoặc bị viêm da tiết bã.

Lá bạch chỉ (Angelica)

Thường được sử dụng trong y học cổ truyền nhờ chứa polysaccharides và axit ferulic. Xông hơi với lá bạch chỉ giúp cải thiện lưu thông máu dưới da, thúc đẩy tuần hoàn, làm sáng da và mang lại sức sống cho làn da thiếu máu, kém tươi tắn.

Lá nhân sâm

Được coi là “thần dược” trong chăm sóc da, chứa ginsenoside có tác dụng chống oxy hóa mạnh mẽ, làm chậm lão hóa và thúc đẩy quá trình tái tạo da. Xông mặt với lá nhân sâm giúp da săn chắc hơn, giảm nếp nhăn và cải thiện độ đàn hồi của da.

Lá tía tô

Đây là loại lá giàu perillaaldehyde và các flavonoid, giúp làm dịu da, giảm viêm và chống dị ứng. Rất phù hợp với làn da nhạy cảm, dễ kích ứng, đồng thời hỗ trợ làm sáng da và giảm mẩn đỏ. Trường hợp là loại lá khác, cần xác định rõ tên cụ thể để phân tích công dụng chính xác hơn.

2.3 Tổng hợp các loại lá xông hơi vùng kín

Dưới đây là 6 loại lá thường được sử dụng để xông hơi trong phòng kín, cùng với các thành phần hóa học và công dụng chi tiết của từng loại:

Lá rau sam

Rau sam là loại cây quen thuộc chứa nhiều hoạt chất sinh học quý như flavonoid (quercetin, kaempferol) và chất nhầy. Flavonoid có tác dụng chống oxy hóa, kháng khuẩn, chống viêm và làm dịu kích ứng. Trong khi đó, chất nhầy tạo lớp màng bảo vệ, giúp làm dịu các vùng niêm mạc nhạy cảm. Nhờ các đặc tính trên, rau sam thường được dùng để xông hơi vùng kín trong các trường hợp ngứa ngáy, nhiễm nấm hoặc viêm nhẹ. Hơi nước ấm hòa cùng tinh chất từ lá giúp làm sạch nhẹ nhàng, hỗ trợ kháng viêm và đem lại cảm giác dễ chịu.

Lá mã đề

Lá mã đề chứa một lượng lớn aucubin – một loại glycoside có khả năng chuyển hóa thành hoạt chất chống viêm và hỗ trợ lợi tiểu nhẹ. Trong dân gian, mã đề thường được dùng để xông hơi nhằm giảm cảm giác nóng rát, khó chịu do viêm nhiễm đường tiết niệu. Khi xông, tác dụng của aucubin cùng hơi nước ấm sẽ giúp làm dịu niêm mạc, hỗ trợ phục hồi nhẹ nhàng. Tuy nhiên, nên sử dụng ở nhiệt độ vừa phải và thời gian ngắn để tránh gây kích ứng vùng da nhạy cảm.

Lá ích mẫu

Ích mẫu là dược liệu quen thuộc trong y học cổ truyền, nổi bật với các hoạt chất như leonurine (alkaloid), flavonoid và diterpenoid. Những hợp chất này có tác dụng hoạt huyết, điều hòa kinh nguyệt, lợi tiểu và chống viêm. Lá ích mẫu thường được dùng để xông hơi sau sinh, giúp thúc đẩy tuần hoàn máu vùng chậu, hỗ trợ co hồi tử cung và giảm cảm giác đau tức khó chịu. Đây là loại lá phù hợp với phụ nữ sau sinh hoặc trong giai đoạn cần điều dưỡng.

Lá diếp cá

Lá diếp cá chứa hợp chất chính là houttuynin một thành phần nổi bật với tác dụng kháng khuẩn, kháng virus và hỗ trợ tăng cường miễn dịch. Ngoài ra còn có flavonoid và alkaloid giúp làm sạch và bảo vệ niêm mạc. Xông hơi với lá diếp cá được dân gian tin rằng có thể phòng ngừa viêm nhiễm, kể cả HPV. Tuy nhiên, do đặc tính mạnh của houttuynin, người dùng cần pha loãng vừa đủ và quan sát kỹ phản ứng của cơ thể trong quá trình xông để tránh kích ứng.

Lá rau má

Rau má là thảo dược nổi tiếng với khả năng làm lành vết thương, nhờ vào các hoạt chất như asiaticoside, madecassoside và các saponin. Những thành phần này giúp kích thích sản sinh collagen, hỗ trợ tái tạo mô và chống viêm hiệu quả. Khi sử dụng để xông hơi, rau má giúp làm dịu các vết rách nhỏ ở vùng kín, hỗ trợ phục hồi sau sinh hoặc sau tổn thương. Để đạt hiệu quả tốt nhất, nên sử dụng nước xông ở nhiệt độ vừa phải để tránh gây rát hoặc khô vùng da mỏng.

Lá cỏ máu

Cỏ máu là loại cây giàu tannin một chất có khả năng làm se da và cầm máu tự nhiên. Bên cạnh đó, cỏ máu còn chứa flavonoid và saponin hỗ trợ chống viêm và phục hồi niêm mạc. Lá cỏ máu thường được dùng để xông hơi trong các trường hợp ra huyết nhẹ, sa búi trĩ hoặc niêm mạc tổn thương. Tuy nhiên, cần tránh sử dụng trong giai đoạn viêm cấp tính vì có thể khiến tình trạng nặng hơn. Xông đúng cách sẽ giúp giảm tiết dịch, hỗ trợ cầm máu và làm dịu các vết sưng đỏ.

2.4 Lá xông hơi cho những làn da ngứa dễ nổi mụn toàn thân

Với những người có làn da nhạy cảm, dễ nổi mụn toàn thân, việc lựa chọn đúng loại lá xông không chỉ cải thiện tình trạng da mà còn tăng cường hàng rào bảo vệ tự nhiên. Dưới đây là các loại lá tiêu biểu cùng công dụng nổi bật:

Lá khổ sâm (Sophora flavescens)

Khổ sâm chứa các hoạt chất quý như matrine và oxymatrine, nổi bật với khả năng kháng khuẩn mạnh. Hai chất này có tác dụng ức chế vi khuẩn tụ cầu vàng nguyên nhân gây nên các loại mụn nhọt và viêm da. Ngoài ra, khổ sâm còn giúp làm dịu tình trạng viêm do tiết bã nhờn quá mức, đặc biệt ở vùng da dầu như da đầu, lưng và ngực. Xông hơi bằng lá khổ sâm mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc giảm viêm, hỗ trợ điều trị mụn và phục hồi làn da tổn thương.

Lá bồ công anh (Taraxacum officinale)

Bồ công anh chứa taraxasterol và axit chlorogenic – hai thành phần giúp điều tiết tuyến bã nhờn và chống oxy hóa mạnh. Việc xông hơi với loại lá này giúp làm sạch sâu lỗ chân lông, loại bỏ dầu thừa và giảm tình trạng mụn đầu đen, đặc biệt hiệu quả ở vùng lưng và ngực. Ngoài ra, bồ công anh còn hỗ trợ làm dịu các vùng da bị viêm do mụn trứng cá.

Xà sàng tử (Cnidium monnieri)

Trong y học cổ truyền, xà sàng tử nổi bật với hoạt chất osthol một loại coumarin có khả năng ức chế nấm Malassezia, nguyên nhân gây ra viêm nang lông và các bệnh nấm da. Xông hơi với xà sàng tử đặc biệt phù hợp cho người gặp tình trạng da sần sùi do sừng hóa lỗ chân lông hoặc da nhiễm nấm kéo dài, giúp cải thiện các vết mẩn đỏ, ngứa rát và khô ráp.

Địa phù tử (Kochia scoparia)

Địa phù tử giàu saponin hoạt chất tạo bọt tự nhiên giúp làm sạch sâu lỗ chân lông, loại bỏ bụi bẩn và bã nhờn tích tụ. Với người có cơ địa ra nhiều mồ hôi dễ gây ngứa ngáy và nổi mẩn, xông hơi bằng địa phù tử giúp làm mát da, giảm kích ứng, đồng thời hỗ trợ ngăn ngừa mụn do bít tắc lỗ chân lông.

Hoàng bá (Phellodendron chinense)

Vỏ cây hoàng bá chứa berberine – hoạt chất nổi tiếng trong việc kháng khuẩn và chống viêm. Đặc biệt, berberine có khả năng ức chế vi khuẩn P. acnes – nguyên nhân hàng đầu gây mụn trứng cá. Xông hơi với hoàng bá giúp giảm mụn mủ, mụn viêm, đồng thời làm dịu da và phục hồi vùng da tổn thương do viêm nhiễm.

Bạch tiên bì (Vỏ rễ Dictamnus dasycarpus)

Bạch tiên bì có chứa tinh dầu và các alkaloid có khả năng kháng histamine – một yếu tố quan trọng trong việc làm giảm ngứa và viêm da dị ứng. Xông hơi bằng bạch tiên bì giúp xoa dịu các triệu chứng viêm da cơ địa, đồng thời phục hồi hàng rào bảo vệ da bị tổn thương, giảm sưng đỏ và hỗ trợ da tái tạo hiệu quả hơn.

Tử thảo (Lithospermum erythrorhizon)

Tử thảo chứa sắc tố tự nhiên shikonin, có tác dụng điều hòa sự hình thành keratin – yếu tố gây bít tắc lỗ chân lông nếu sản sinh quá mức. Xông hơi với tử thảo giúp giảm tình trạng dày sừng nang lông, làm mềm da, giảm khô ráp và cải thiện làn da mụn ở các vùng như bắp tay, đùi hoặc lưng.

Liên kiều (Forsythia suspensa)

Liên kiều giàu forsythiaside – một glycoside có đặc tính chống viêm và chống oxy hóa mạnh. Xông hơi với liên kiều giúp giảm mụn viêm, mẩn đỏ ở vùng vai và cổ, đồng thời làm dịu các phản ứng dị ứng trên da. Ngoài ra, liên kiều còn góp phần làm chậm quá trình oxy hóa, hỗ trợ làn da tươi sáng và khỏe mạnh.

3.Những điều cần lưu ý khi sử dụng lá xông hơi

Khi sử dụng lá xông hơi để xông hơi hoặc tắm, bạn cần tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn an toàn để đảm bảo sức khỏe. Dưới đây là những lưu ý quan trọng:

Y học cổ truyền rất chú trọng đến việc phân biệt cơ địa để điều trị. Những người có cơ thể nóng, dễ bị nhiệt nên tránh sử dụng lá thuốc có tính ấm, bổ (như lá ngải cứu). Ngược lại, những người có cơ thể yếu, lạnh nên tránh các lá thuốc có tính hàn (như diếp cá). Lựa chọn sai có thể làm tình trạng sức khỏe trở nên tồi tệ hơn.

Lá cây tươi cần được rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn, trứng côn trùng và dư lượng thuốc trừ sâu. Lá khô cần đun sôi ít nhất 10 phút để khử trùng và tránh nguy cơ nhiễm khuẩn.

Nhiệt độ hơi nước khi xông hơi nên duy trì trong khoảng 38-42°C. Nhiệt độ quá cao có thể gây bỏng niêm mạc hoặc làm hỏng hàng rào bảo vệ da. Nên sử dụng thiết bị đo nhiệt độ để đảm bảo mức nhiệt ổn định.

Phụ nữ mang thai, đặc biệt là trong giai đoạn đầu của thai kỳ, không nên sử dụng liệu pháp xông hơi vì có thể gây co bóp tử cung. Cũng cần tránh xông hơi khi đang trong kỳ kinh nguyệt, bị chảy máu âm đạo hoặc đang mắc các bệnh viêm cấp tính như viêm vùng chậu hoặc herpes.

Trước khi sử dụng lần đầu, hãy bôi một ít nước sắc lá lên vùng da trong cánh tay và quan sát trong 24 giờ để xem có bị đỏ, ngứa hay phản ứng dị ứng nào không.

Đảm bảo không gian xông hơi luôn được thông thoáng để tránh hít phải quá nhiều chất dễ bay hơi (như khuynh diệp) trong không khí, điều này có thể gây chóng mặt hoặc kích ứng đường hô hấp.

Nếu bạn đang sử dụng thuốc kháng sinh hoặc thuốc ức chế miễn dịch, hãy đợi ít nhất 2 giờ sau khi uống thuốc mới nên xông hơi, để tránh thuốc ảnh hưởng đến hiệu quả của liệu pháp xông hơi.

Nên xông hơi không quá 2 lần mỗi tuần, sau 4 tuần sử dụng liên tục, hãy ngừng xông hơi trong 1 tuần để tránh ảnh hưởng đến sự cân bằng vi sinh vật trên da hoặc vùng âm đạo.

Nếu bạn cảm thấy có dấu hiệu bất thường như tiết dịch nhiều, đau rát hoặc phát ban sau khi xông hơi, hãy ngừng ngay và đến bác sĩ để kiểm tra.

Cũng cần lưu ý rằng liệu pháp xông hơi không thể thay thế phương pháp điều trị y tế thông thường. Đặc biệt, đối với những người bị nhiễm trùng nặng, tổn thương HPV hoặc khối u, cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ để tránh làm tình trạng bệnh trầm trọng hơn.

4. Kết luận

Xông hơi bằng lá cây không chỉ là một phương pháp chăm sóc sức khỏe dân gian mà còn được y học hiện đại công nhận nhờ khả năng kháng khuẩn, giảm viêm, thải độc và cải thiện tuần hoàn máu. Khi sử dụng đúng cách và lựa chọn loại lá phù hợp với cơ địa, liệu pháp này có thể hỗ trợ hiệu quả cho làn da và cơ thể, mang lại cảm giác thư giãn toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.

Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp nâng tầm trải nghiệm chăm sóc sức khỏe tại nhà hoặc cho cơ sở kinh doanh như spa, resort, khách sạn..., đừng ngần ngại liên hệ Zcasa Việt Nam. Chúng tôi chuyên cung cấp và lắp đặt phòng xông hơi, bồn tắm massage, bể bơi gia đình với chất lượng cao và dịch vụ trọn gói toàn quốc.
Hotline tư vấn: 00835105000 – Zcasa sẵn sàng đồng hành cùng bạn kiến tạo không gian thư giãn chuẩn spa ngay tại nhà